کپسول آتش نشانی؛ نجات دهنده ای با ارزش
یکی از نیازهای اساسی هر خانه یا اداره ای ، کپسول آتش نشانی است ؛ اگر با این وسیله آشنایی داشته باشیم ، می توانیم با استفاده درست از آن حریق را مهار نماییم. آتش چیست؟ آتش نتیجه یک واکنش شیمیایی است که معمولاً میان اکسیژن اتمسفر و یک نوع سوخت اتفاق می افتد؛ البته تنها احاطه یک ماده سوختنی به وسیله اکسیژن ، سبب آتش گرفتن آن نمی شود. بلکه برای این که واکنش احتراق اتفاق بیفتد باید ماده سوختنی به حدی گرم شود که به دمای احتراق خود برسد. برای این که یک چوب آتش بگیرد اتفاقاتی رخ می دهد که به ترتیب به آنها اشاره می کنیم ابتدا باید چوب تا دمای بسیار بالا گرم شود اصطکاک ،نوری که به وسیله ای متمرکز شود و یا چیزی که قبلاً سوخته باشد می تواند علتی برای گرم شدن چوب باشد- وقتی چوب به دمای 260 درجه سانتی گراد رسید مواد سلولزی سازنده آن تجزیه می شوند. - مواد تجزیه شده به صورت گازهای فراری که بیشتر ترکیبی از هیدروژن ، کربن و اکسیژن هستند ، آزاد می شوند تا آب ، دی اکسید کربن و .... به وجود آید. - گازهایی که به هوا متصاعد شده اند ، تولید زبانه آتش می کنند. اتمهای کربن در این زبانه با افزایش حرارت تولید نور می کنند . - حرارت زبانه آتش سبب می شود که ماده سوختنی در دمای اشتغالش باقی بماند و تا وقتی ماده سوختنی و اکسیژن باقی باشد به سوختنش ادامه دهد. همانطور که دیدید در پروسه سوختن 3 عنصر ضروری لازم است: دمای بالا ، اکسیژن یا گازهای مشابه و ماده سوختنی . کپسول های آتش نشانی برای حذف حداقل یکی از این 3 مورد طراحی شده اند. یکی از راههای کنترل آتش ، سردکردن ماده سوختی تا زیر نقطه اشتعالش است و آب یکی از بهترین راهها برای این کار است تا سیکل سوختن قطع شود. برای حذف اکسیژن باید به وسیله ای آتش را خفه کنید تا هوا به آن نرسد که بهترین راه پوشاندن آتش با یک پتوی سبک و یا ریختن مواد غیر قابل اشتعال از قبیل شن روی آتش است. حذف ماده سوختنی که یکی دیگر از روشهای کنترل آتش است راه دشوارتری است. مثلاً وقتی منزلی آتش می گیرد ، ماده سوختنی در حقیقت خود خانه و وسایل آن است که حذف آن بسیار دشوار است و تنها وقتی حذف می شود که کل آن سوخته باشد. کپسول های آتش نشانی استوانه های فلزی محکمی هستند که با آب یا یک نوع ماده خفه کننده پر شده اند و وقتی اهرمی را که بالای این استوانه است فشار دهید ، ماده با فشار زیادی از کپسول خارج می شود . در این کپسول ها یک لوله ، مخزن تحت فشار کپسول را به قسمت بالای کپسول متصل و یک شیر فنری نیز ارتباط میان لوله را با دهانه خروجی مسدود کرده است. در بالای سیلندر ، سیلندر کوچک دیگری وجود دارد که با گاز فشرده ای مانند دی اکسید کربن پر شده است و یک شیر جلوی انتشار دی اکسید کربن را می گیرد. برای استفاده از کپسول آتش نشانی باید ضامن کپسول را کشیده و اهرم آن را فشار داد. این اهرم یک میله را فشار می دهد تا شیر فنری را به پایین فشار دهد و مسیر خروجی را باز کند. گاز فشرده شده بر اثر فشار کم محیط رها می شود . این امر موجب می شود که مواد موجود در کپسول با نیروی قابل ملاحظه ای از مخزن به دهانه خروجی منتقل شده ، خارج شود . روش درست استفاده کردن از کپسول آتش نشانی این است که آن را مستقیماً روی سوخت هدف گیری و روی تمامی سوخت پخش کنید. اگر فقط شعله ها را هدفگیری کنید ، نتیجه مطلوبی نمی گیرید. انواع کپسول های آتش نشانی - آب یکی از آشناترین مواد برای خاموش کردن آتش است ؛ اما اگر به شکل صحیحی به کار گرفته نشود می تواند از آتش نیز خطرناک تر باشد.
با یک دستگاه خاموش کننده آتش که به وسیله آب کار می کند می توان آتشی را که مسبب آن چوب ، کاغذ یا مقواست خاموش کنید ؛ اما اگر آتش به وسیله الکتریسیته به وجود آمده باشد و یا این که مایعات قابل اشتعال سبب آتش شده باشند ، آب روش مؤثری برای کنترل آن نیست زیرا آب می تواند جریان برق را هدایت کند و سبب برق گرفتگی شود. همچنین مایعات قابل اشتعال به وسیله آب به اطراف پخش می شوند و سبب گسترش آتش سوزی می شوند. - یکی از محبوب ترین مواد خاموش کننده آتش دی اکسید کربن خالص است. در کپسول آتش نشانی که با دی اکسید کربن کار می کند، دی اکسید کربن به شکل مایعی تحت فشار بالا در سیلندر نگهداری می شود . وقتی محفظه باز می شود ، دی اکسید کربن منبسط می شود و در اتمسفر به شکل گاز در می آید. دی اکسید کربن سنگین تر ازاکسیژن است. بنابراین جایگزین اکسیژن اطراف ماده سوختنی می شود . در رستوران ها از این نوع کپسول ها استفاده می شود ، زیرا آلودگی برای مواد غذایی و وسایل آشپزی ایجاد نمی کنند. - بهترین انواع مواد خاموش کننده آتش ، کفهای خشک شیمیایی یا پودرها هستند که بیشتر از بی کربنات سدیم، بی کربنات پتاسیم یا مونو آمونیوم فسفات ساخته می شوند. بی کربنات پتاسیم وقتی دما به 70 درجه سانتی گراد می رسد شروع به تجزیه شدن کرده ، دی اکسید کربن آزاد می کند. این دی اکسید کربن روی آتش را می پوشاند و آن را خفه می کند. از کپسول های آتش نشانی تنها در آتش سوزی های مختصر می توان بهره گرفت. زیرا حاوی مقدار کمی از مواد خاموش کننده آتش هستند. در آتش سوزی های بزرگتر نیاز به تجهیزات بزرگتری از قبیل ماشین آتش نشانی و افرادی متخصص است که بدانند هر آتشی باید به وسیله چه چیزی فرو نشانده شود ؛ اما به هر حال اگریک آتش سوزی ناگهانی در منزل یا محیط کارتان به وجود آید ، یک کپسول آتش نشانی می تواند نجات دهنده فوق العاده گرانبهایی برای زندگی شما محسوب شود . بهتر است در منزل خود از کپسول آتش نشانی نیز به عنوان یک وسیله ضروری زندگی استفاده کنید و پیش از هر چیز به دستورالعمل و تصاویر روی آن توجه کنید تا بدانید مربوط به چه نوع آتش سوزی هایی است.
گروه آتش | نوع آتش | مثال | ویژگی ها | روش اطفاء | خاموش کننده مناسب |
A | مواد خشکو یا جامدات | چوپ- کاغذ- پارچه-لاستیک- پلاستیک-فرش- توتون- الیاف-نفتالین و ... . | اکثر ترکیبات کربنی، موقع سوختن گازهای سمی تولید می کنند. که ممکن است شعله دار و یا درون سوز باشند. معمولا پس از سوختن از خود خاکستر یا مواد دیگر به جا می گذارند. | 1-سردکردن 2- جدا سازی 3 - خفه کردن | انواع کپسولهای آبی و در زمانی که آتش برون سوز بوده یا حجم آن کم باشد استفاده از کپسول پودری |
B | مایعات قابل اشتعال | بنزین-گازوئیل-نفت-تینر-گریس-الکل-اتر-استن-گلیسیرین و ... . | اکثر مایعات نفتی موقع سوختن دود سیاه رنگ ونسبتا سمی تولید میکنند آتش ناشی از آنها به آتشهای سطحی معروفند،به علت اینکه سبکتر از آب هستند روی ان شناور می مانند وآب موجب گسترش می شود. | 1-خفه کردن 2- جدا سازی | انواع کپسولها پودری و یا کپسولهای کف ساز |
C | گازهای قابل اشتعال | متان-اتان-بوتان-پروپان-استیلن-اکسیژن-هیدروژن و ... . | با کمترین گرما مشتعل می شوند،درحجم زیاد ایجاد انفجار میکنند،ترکیب اکسیژن خالص با چربی یک واکنش گرمازا است .موجب انفجار ویا اشتعال می شود،شعله هیدروژن بی رنگ است. | 1- جدا سازی | انواع کپسولهای آبی و پودری و در بعضی مواقع کپسولهای گازی |
گروه آتش | نوع آتش | مثال | ویژگی ها | روش اطفاء | خاموش کننده مناسب |
D | فلزات قابل اشتعال | لیتیم- سدیم- پتاسیم-منیزیم-تیتانیم-زیرکانیم و ... . | لیتیم با آب جوش وسدیم با آب در هردمایی واکنش می دهد.ودر سطح آب تولید شعله می کند، | 1- جدا سازی | انواع کپسولهای پودری |
E | برق والکتریسیته | کلیه ادوات برقی کابل ها وسیمهای برق و...... | حریق الکتریکی مطلق وجود ندارد. معمولا در اثر دو جریان و یا در اثر گرم شدن بیش از حد ایجاد می شود. جریان برق به راحتی از آب یا کف آتش نشانی می گذرد. | 1- قطع جریان برق2- خفه کردن | انواع کپسولهای گازی و انواع کپسولهای پودری |
F | مواد منفجره | باروت- C.4 - T.N.Tآمفو-دینامیت-پتن-نیتروسلولز و ... . | چنانچه ضربه، فشار و گرمای مناسب در یک لحظه ایجاد شود منفجر می گردد. تی.ان.تی. و سی4 با آتش منفجر نمی شوند. بلکه در آن ذوب شده و می سوزند. دینامیت نیز در آتش ذوب میشود و در حین سوختن تق تق می کند. | جدا سازی | انواع کپسولهای آبی وانواع کپسولهای پودری |
بهداشت و ایمنی مواد غذایی
نکات بهداشتی در خصوص نگهداری و مصرف روغن ها و چربی ها
* دور از نور، رطوبت ، حرارت ، اکسیژن هوا ، آهن و مس قرار گیرد چون باعث تشدید فساد در روغن می شود .
* پس از هر بار مصرف روغن ، در ظرف محکم بسته شود.
* توجه داشته باشید که میزان اسید چرب اشباع روغن ها حداکثر 25 درصد و اسید چرب ترانس آنها باید کمتر از 10 درصد باشد.
* برای مصرف غذاهای سرخ کردنی از روغن مخصوص سرخ کردن استفاده نمایید چون در مقابل حرارت پایدارند.
* روغن های جامد به خاطر دارا بودن کلسترول بد {نامطلوب} دارای اثرات سوء بر سلامت انسان می باشند.
* تا حد امکان غذاهای سرخ شده در روغن را کمتر مصرف کنید اگر مجبور شدید غذا را سرخ کنید از حرارت کم استفاده کنید تا روغن نسوزد و باقیمانده ی روغن را دور بریزید.
* در بین روغن ها ، روغن زیتون از منابع بسیار خوب روغن می باشد چون باعث کاهش کلسترول بد(نامطلوب) می شود و برای سلامتی قلب و عروق مفید است.
* روغن سویای مایع برای فرایند های سرد نظیر تهیه ی سالاد مناسب است و نباید آن را حرارت داد.
* کره را برای مصارف کوتاه مدت باید داخل یخچال و برای نگهداری بیشتر باید داخل فریزر قرار داد.
نکته: مقایسه ی چربی 4 نوع ماده غذایی: چربی شیر معمولی 5/2 درصد است. چربی بستنی حدود 10-8 درصد ، چربی فراورده های حجیم شده بلغور و ذرت مانند پفک 25 درصد و چربی انواع چیپس حدود 40 درصد می باشد بیاییم هم در مصرف و هم در نگهداری آن ها دقت نماییم.
نکات بهداشتی در خصوص نگهداری و مصرف تخم مرغ
* تخم مرغ دارای پوسته ی آهکی است و تا لحظه ی مصرف نباید شسته شود و صدمه ببیند چون مقدمات فساد آن مهیا می شود.
* زمان حرارت (زمان جوش خوردن ) تخم مرغ نباید از 7 دقیقه کمتر باشد تا از مسمومیت احتمالی جلوگیری شود و همچنین نباید از 9 دقیقه تجاوز کند زیرا هضم آن برای معده سنگین می شود.
* تخم مرغ در موقع تکان دادن نباید لق بزند .
* تخم مرغ خام در مقابل نور باید به رنگ زرد و شفاف باشد .
* نباید سفیده و زرده ی تخم مرغ بعد از شکستن با هم مخلوط شده باشند.
توصیه ها در مورد نان و غلات
* فروش انواع ماکارونی ، رشته ی آش و پلوئی و آرد برای مصارف خانگی به شکل فله و باز خلاف مقررات می باشد.
* نان باید قبل از قرار دادن در داخل نایلون خنک شود زیرا در غیر اینصورت نان داغ در داخل نایلون عرق کرده و با توجه به رطوبت حاصل از تعریق ممکن است کپک بزند.
* مصرف برنج به صورت کته به سبب از بین نرفتن مواد مغذی آن بهتر از برنج آبکش می باشد.
* نان سنگک به خاطر دارا بودن آرد کامل ( سبوس دار) دارای ارزش تغذیه ی بالاتری نسبت به نان های دیگر می باشد.
نکات بهداشتی لازم در خصوص نگهداری و مصرف شیر
* حداکثر زمان نگهداری شیر پاستوریزه 48 ساعت در یخچال با دمای 4 درجه سانتیگراد می باشد اما برای شیر استریلیزه حداکثر زمان نگهداری 6 ماه می باشد. بعد از باز شدن پاکت شیر بایستی سریعا" به مصرف برسد و در یخچال نگهداری شود.
* زمان جوشیدن شیر خام از لحظه ی جوش به مدت یک دقیقه می باشد و بیشتر از این سبب از بین رفتن ویتامین ها و پروتئین های شیر می شود.
* شیر نباید در مجاورت نور خورشید قرار گیرد چون سبب از بین رفتن 80 درصد ویتامین B آن ها می شود.
توصیه های در مورد میوه ها و سبزی ها
* میوه ها و سبزی ها پس از شستشو و ضد عفونی کردن باید در یخچال نگهداری شوند.
* از دست زدن کودکان به میوه ها و سبزی های خام که هنوز خوب شسته نشده اند باید جلوگیری کرد .
* توصیه می شود برای حفظ بقاء مواد مغذی سبزی ها ، حتی المقدور این مواد به شکل آب پز و یا بخار پز تهیه شوند . به این صورت که ابتدا آب را به مقدار کم تا حدود 60 درجه سانتی گراد گرم کرده و سپس سبزی ها را داخل آن ریخته و در آن را ببندید. با این کار آنزیمی که باعث از بین رفتن ویتامینها می شود خود در اثر حرارت بی اثر می شود .
* سبزی ها هر چه خورد تر شوند ویتامین آنها به دلیل تماس زیاد با هوا بیشتر از دست می رود.
توصیه هایی در مورد گوشت گاو و مرغ
* گوشت قرمز نباید لزج ، خیلی پررنگ و دارای بوی نامطبوع باشد .
* گوشت مرغ تازه ، رنگ و بوی طبیعی داشته و پوست آن عاری از چروکیدگی است اما گوشت مرغ فاسد تیره ، پرخون و یا کبود است و زیر بال مرغ فاسد بوی نامطبوع می دهد .
* گوشت مرغ در اثر نگهداری نامناسب به تدریج و گاهی سبز رنگ می شود .
* لکه های سفید روی پوست و عضلات مرغ به علت انجماد آب زیر پوست عضلات است و مصرف چنین گوشتی بلامانع است .
* رگ های ناحیه گردن مرغی که زنده بود و سپس بریده شده در قسمت برش متورم است .
* در صورت استفاده از گوشت های بسته بندی شده باید به مجوز بسته بندی سازمان دامپزشکی کشور روی بر چسب آن و همچنین تاریخ بسته بندی و انقضا آن کاملا دقت کرد .
* توصیه میشود تخته آماده سازی گوشت از سبزی ها جدا بوده و به جای تخته های چوبی از پلاستیک فشرده ( به نام زالامید ) استفاده شود . در صورت استفاده از تخته های چوبی باید به دقت انها را شیست و سطوح آن را با لایه نازک نمک پوشاند .
* مدت زمان نگهداری گوشت در دمای 18- درجه سانتیگراد یک تا دو سال می باشد اما مدت نگهداری ماهی شش ماه است . برای استفاده از گوشت و مرغ منجمد باید 24 ساعت قبل از صرف ، از فریزر به داخل یخچال منتقل شود تا خونابه کمتری از آن خارج شود . ضمنا خونابه را نباید دور ریخت بلکه باید به خود ماده غذایی در زمان پخت برگردانده شود .
* از مصرف مرغ های دچار لاغری شدید پرهیز نمایید چون حدلقل وزن مرغ سالم و کامل 5/1 کیلو گرم می باشد .
علائم ظاهری مرغی که پس از مردن آن را سر بریده اند
* ورم و سرخی پوست
* پس دادن رنگ کیسه صفرا
* لکه های حنایی رنگ درمحوطه شکمی
* لخته های خون در قلب و رگ ها
علائم ظاهری ماهی سالم
* چشمان شفاف و برجسته داشته باشد .
* پولک آن به آسانی کنده نشود .
* بوی نامطبوع ندهد .( به خصوص در قسمت آبشش ها )
* زیر گوش ماهی ، قرمز روشن باشد .
* جای فشار انگشت روی گوشت ماهی بعد از برداشت باقی نماند .
کلر ونحوه استفاده از آن
نکته مهم : ابتدا تاکید می شود که کلر ماده ای شیمیایی و سمی بوده و باید از دسترس اطفال دور باشد و حتما از تماس مستقیم این ماده با پوست خودداری شود . این ماده باید به اندازه معین و مشخص که در ذیل به آن اشاره شده مصرف شود و مصرف کمتر و یا بیشتر آن می تواند عوارضی به دنبال داشته باشد .
نحوه ضد عفونی کردن میوه و سبزیجات
برای سالم سازی میوه و سبزیجات ابتدا آنها را با آب سالم و مطمئن خوب بشو یید و با استفاده از مواد پاک کننده انگل زدایی نمایید ( تهیه کف آب توسط 5-3 قطره مایع ظرفشویی به ازائ هر لیتر آب). به مدت 5 دقیقه میوه و سبزیجات را در آن نگه دارید سپس با آب سالم آبکشی نموده و بعد از آن با پودر پرکلرین ضدعفونی کنید ( نصف قاشق چایخوری پودر پرکلرین را در 5 لیتر آب حل نموده و میوه و سبزی جات را به مدت 5 دقیقه دیگر در این محلول نگه دارید ) پس از گذشتن این زمان میوه را خوب آبکشی کرده و مصرف نمایید .
نحوه ضد عفونی کردن ظروف
جهت این کار پودر پرکلرین را به میزان 5 گرم ( حدودا یک قاشق مربا خوری ) در 20 لیتر آب حل کرده و ظروف را پس از شیتشوی اولیه به مدت 20 دقیقه در داخل این محلول قرار دهید و سپس با آب سالم کاملا شستشو دهید .
نحوه سالم سازی آب
یک قاشق غذاخوری از کلر مادر (کلر مادر یعنی محلول 1 درصد کلر که درخانه های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی تهیه و عرضه می شود ) را در 20 لیتر آب حل کنید پس از 20 دقیقه قابل مصرف است . برای تهیه کلر مادر می توان 15 گرم قاشق مربا خوری پودر کلر را در یک لیتر آب حل نمود و از این محلول مطابق بند مذکور استفاده کرد .
سایر نکات بهداشتی
* از پیچاندن انواع نان ، گوشت ، سبزی و ... در داخل روزنامه و یا قرار دادن آنها در داخل کیسه های نایلونی سیاه خودداری نمایید چون سرب روزنامه ها یا مواد شیمیایی و باز یافتی که در پلاستیک های مشکی وجود دارد د تماس با مواد غذایی قرار می گیرد.
* حبوبات را باید قبل از مصرف ، حدلقل 4-3 ساعت در آب خیساند و آب آن را دور ریخت .
* برای جذب بهتر آهن ، مصرف لیمو ترش یا گوجه فرنگی به همراه غذا توصیه می شود .
گردآورنده اداره بهداشت،ایمنی و محیط زیست شرکت بی جی پی
روشن محمد زمانی
باهمکاری آقایان، دکتر جاوید نیا، انشالله رومیانی،عبدالرحمان شجایی